Yazar: EMİNE DURAN PANCAR
Danışman: DOÇ. DR. AYHAN ÖZTÜRK
Yer Bilgisi: Erciyes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Anabilim Dalı
Konu: Tarih
Yüksek Lisans Tezi (2004)
Özet: “Ermeni toplumunda milliyetçilik yolundaki kıpırdanma, 18. yüzyıl öncesine kadar gitmekle birlikte; 1863’de “Ermeni Millet Nizamnamesi”nin kabul edilmesi, 1877-1878 Osmanlı Savaşı sonucunda imzalanan Ayestefanos Anlaşması’nın 16, Berlin Anlaşmasının 61. maddesi ile özgürlükleri yolunda kayda değer somut başarılar kazanan Ermeniler, bundan sonra bağımsızlık yönündeki çalışmalarına hız vermişlerdir. Bu durum, Ermenilerin diğer bölgelere nazaran yoğun olduğu Adana ve çevresinde de aynı çizgiyi izlemiştir. Şimdiye kadar Osmanlı Devleti’nde “Millet-i Sadıka”, Adana bölgesinde ise İslâm ahâli ile kardeş sayılan Ermeniler, 19. yüzyıla gelindiğinde Türk unsurlar ile düşman haline getirilmiş ve sonuçta iki toplum birbirine düşmanlık, tereddüt ve öfkeyle bakar olmuştur. Birbirlerine pamuk ipliğiyle bağlı hale gelen Ermeni toplumu ile Türk ahalinin girmiş oldukları önü alınmaz gerginlik durumu, isyan hadisesinin patlak vermesiyle tamamen su yüzüne çıkmış ve iki toplum arasındaki bütün ipler kopmuştur. Bundan sonrası ise savaş sahnelerini aratmayacak karşılıklı bir kıyım ve yıkım hadisesidir. İki toplum da 1909 Adana-Ermeni Olayları sonrasında onulmaz yaralar alarak yıllarca, olayların acısı ile kıvranmışlardır.”
Anahtar kelimeler: Millet-i Sâdıka, Ermeni Komiteciler, Ermeni İsyanı.